این دو واژه که در مقابل« بخل » است، غالبا در یک معنى استعمال میشود،. ولى گاه از بعضى کلمات استفاده میشود که «جود» مرحله بالاتر از « سخاوت » است.، زیرا در تعریف «جود» گفته اند: « بخشش بدون درخواست است. که در عین حال، بخشش خود را کوچک بشمارد.»
گاه گفته اند: « جود، خوشحال شدن از درخواست مردم و شاد گشتن به هنگام بخشش است.» بعضى نیز گفته اند: « جود بخششى است که مال را، مال خدا بشمرد و سائل را بنده خدا بداند. و خودش را در این میان واسطه ببیند. »، در حالى که « سخاوت » معنى وسیع ترى دارد. و هرگونه بذل و بخشش را شامل میشود.
روایاتی دیگر
بعضى نیز گفته اند: « کسى که بخشى از اموال خود را ببخشد و بخش دیگر را براى خود بگذارد.، صاحب سخاوت است و کسى که اکثر آن را ببخشد و مقدار کمى را براى خود بگذارد.، داراى جود است.» مطابق تمام این تعریف ها « جود » مرحله بالاتر از « سخاوت » است.
به هر حال « جود » و « سخاوت » از فضایل مهم اخلاقى است، هر اندازه « بخل » نشانه پستى،حقارت،ضعف ایمان و فقدان شخصیت است.، « جود » و « سخاوت » نشانه ایمان و شخصیت والاى انسان است.
چند نمونه از آیاتی که به تعابیر جود و سخاوت اشاره دارد:
در آیات قرآن مجید گرچه واژه « جود » و « سخاوت » به کار نرفته است، .اما تعبیرات دیگرى دیده میشود که منطبق بر این دو مفهوم است و قرآن نیز براى آن ارج فراوانى بیان کرده است.، به عنوان نمونه به آیات زیر توجه فرمایید:
1- یحبون من هاجر الیهم و لا یجدون فى صدورهم حاجة مما اوتوا و یؤثرون على انفسهم و لو کان بهم خصاصة…(حشر۹)
و کسانى را که به سویشان هجرت کنند.، دوست میدارند و در دل خود نیازى به آنچه به مهاجران داده شده.، احساس نمیکنند و آنها را بر خود مقدم میدارند، هر چند خودشان بسیار نیازمند باشند…
آیات قران مجید درباره جود :
2- و یطعمون الطعام على حبه مسکینا و یتیما و اسیرا-انما نطعمکم لوجه اللهلا نرید منکم جزاء و لا شکورا (دهر، ۸و ۹)
و غذاى(خود) را با این که به آن علاقه (و نیاز) دارند،به مسکین و یتیم و اسیر میدهند.-(و میگویند:) ما شما را به خاطر خدا اطعام میکنیم و هیچ پاداش و سپاسى از شما نمیخواهیم.
3- مثل الذین ینفقون اموالهم فى سبیل الله کمثل حبة انبتتسبع سنابل فى کلسنبلة ماة حبة و الله یضاعف لمن یشاء و الله واسع علیم (بقره،۲۶۱)
کسانى که اموال خود را در راه خدا «انفاق» میکنند، همانند بذرى هستند که هفت خوشه برویانند .که در هر خوشه یکصد دانه باشد و خداوند آن را براى هر کس بخواهد(و شایستگى داشته باشد)، دو یا چند برابر میکند .و خدا (از نظر قدرت و رحمت) وسیع و (به همه چیز) داناست.
4- الذین ینفقون اموالهم باللیل و النهار سرا و علانیة فلهم اجرهم عند ربهم و لاخوف علیهم و لا هم یحزنون (بقره،۲۴۷)
آنها که اموال خود را شب و روز پنهان و آشکار انفاق میکنند.، مزدشان نزد پروردگارشان است، نه ترسى بر آنهاست و نه غمگین میشوند.
جود در قران
5- لن تنالوا البر حتى تنفقوا مما تحبون و ما تنفقوا من شىء فان الله بهعلیم (آل عمران،۹۲)
هرگز به(حقیقت) نیکوکارى نمیرسید! مگر این که از آنچه دوست میدارید.(در راه خدا) انفاق کنید و آنچه انفاق میکنید، خداوند از آن آگاه است.
6- الذین یؤمنون بالغیب و یقیمون الصلاة و مما رزقناهم ینفقون (بقره ۳)
(پرهیزکاران) کسانى هستند که به غیب (آنچه از حس پوشیده و پنهان است) ایمان مى آورند .و نماز را بر پا میدارند و از تمام نعمت ها و مواهبى که به آنان روزى داده ایم، انفاق میکنند.
7- و لا تجعل یدک مغلولة الى عنقک و لا تبسطها کل البسط فتقعد ملومامحسورا (اسراء،۲۹)
هرگز دستت را بر گردنت زنجیر مکن. (و ترک انفاق و بخشش منما) و بیش از حد نیز دست خود را مگشا تا مورد سرزنش قرار گیرى و از کار فرو مانى.
